گاوزبان

گاوزبان
گل‌های گیاه گاوزبان
طبقه‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده):	گیاهان گلدار
(طبقه‌بندی‌نشده):	دولپه‌ای‌های نو
(طبقه‌بندی‌نشده):	آستریدها
راسته:	(unplaced)
تیره:	گاوزبانیان
سرده:	Borago
گونه:	B. officinalis
نام علمی
Borago officinalis لینه

گل گاوزبان خشک شده - از گل‌های خشک شده در تهیه جوشانده، برای مصارف درمانی، استفاده می‌شود

گاوزبان (Borago officinalis) گیاه علفی و یک‌ساله است که ارزش دارویی دارد. گاوزبان احتمالاً از شمال آفریقا به نواحی دیگر راه یافته و امروزه در منطقه مدیترانه، نواحی شمال آفریقا و قسمت‌هایی از خاورمیانه می‌روید. گل، برگ و سرشاخه‌های گلدار آن به مصرف دارویی می‌رسد. گاو در زبان ترکی به معنی آبی هم آمده است و گل گاو زبان یعنی گلی که برگی آبی دارد.

این گیاه یکی از غنی‌ترین منابع اسیدهای چرب اصلی بشمار می‌رود بطوریکه از آن به عنوان غنی‌ترین منبع شناخته‌شده برای (Gamma Linoenic Acid (GLA معرفی شده‌است. گل گاوزبان از اردیبهشت تا شهریور گل می‌دهد.^[۱]

نحوه استفاده

به صورت دم کرده مصرف می‌شود و برخی مقداری فندق هم با آن مصرف می‌کنند.

گیاه‌شناسی

گاوزبان گیاهی است علفی و یکساله که ارتفاع ساقه آن تا ۶۰ سانتیمتر می‌رسد ساقه آن شیاردار و خاردار می‌باشد. برگ‌های این گیاه ساده و پوشیده از تارهای خشن است. گلهای آن به رنگ آبی، سفید و بنفش می‌باشد.

معروف ترین اسم محلی این گیاه گل گاو زبان است. از نام‌های معروف دیگر محلی می‌توان از نام‌هایی مانند برنجاس و گانیل. نام برد که این اسم‌ها بیشتر در میان عشایر قشقایی جنوب استان فارس و حاشیه خلیج فارس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

گاوزبان گیاهی مقاوم به شوری است که قادر به جذب یون‌های سدیم، کلر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم از خاک می‌باشد و می‌توان از این گیاه برای خارج ساختن این یون‌ها از خاک و اصلاح خاک‌های شور و قلیا استفاده کرد.^[۲] در ویکی‌پدیای زبان‌های دیگر به ترکیبات سمی و آلکالوئیدی این گیاه هم اشاره شده.

خواص داروئی

بر اساس کتاب قانون بوعلی سینا:(قانون در طب انتشارات صداوسیما صفحه ۲۰۲) مزاج: گرمیش نزدیک به اعتدال است و کمی به سوی گرمی گرایش دارد، در آخر اول رطوبتی دارد. خوزی گفته‌است در آخر دوم سرد و تر است و این نظریه از راستی دور است.

1. گل گاو زبان و برگ‌های آن تصفیه کننده خون است.
2. آرام کننده اعصاب است.
3. باعث تعریق می‌شود.
4. ادرار آور است.
5. کلیه‌ها را تقویت می‌کند.
6. سرماخوردگی را برطرف می‌کند.
7. برای از بین بردن سرفه از دم کرده گل گاو زبان استفاده کنید.
8. در درمان برونشیت موثر است.
9. بی‌اختیاری دفع ادرار را درمان می‌کند.
10. التهاب و ورم کلیه را درمان می‌کند.
11. در درمان بیماری سرخک و مخملک مفید است.
12. ضماد برگ‌های گاو زبان برای رفع ورم موثر است.
13. برگهای گاو زبان را بپزید و مانند اسفناج از آن استفاده کنید.
14. برگهای تازه گل گاو زبان دارای مقدار زیادی ویتامین C می‌باشد و در بعضی از کشورها آنرا داخل سالاد می‌ریزند.
15. تنظیم کننده ضربان قلب
16. ضد افسردگی
17. کمک کننده به باروری در مردان عقیم
18. کاهش درد قاعدگی در زنان و دختران
19. بهترین مکمل گیاهی قوی کننده اسپرم مردان
20. کمک به خون رسانی مناسب و تنظیم آن در بدن